Τα βραβεία Νόμπελ είναι αναμφισβήτητα η ανώτατη διάκριση που υπάρχει ανά το παγκόσμιο στους τομείς της Φυσικής, της Χημείας, της Φυσιολογίας η Ιατρικής, της Λογοτεχνίας, της Ειρήνης και των Οικονομικών Επιστημών. Το τελευταίο βραβείο ιδρύθηκε από την Τράπεζα της Σουηδίας στην μνήμη του Άλφρεντ Νόμπελ το 1968 ενώ τα υπόλοιπα ιδρύθηκαν από τον ίδιο τον Άλφρεντ Νόμπελ το 1895, ενώ απονεμήθηκαν για πρώτη φορά το 1901.
Όλα τα βραβεία απονέμονται στην Στοκχόλμη της Σουηδίας εκτός από το Νόμπελ Ειρήνης το οποίο απονέμεται στο Όσλο της Νορβηγίας.
Αναλυτικά, η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία των Επιστημών απονέμει το βραβείο Νόμπελ Χημείας, το βραβείο Νόμπελ Φυσικής και το βραβείο Νόμπελ στις Οικονομικές Επιστήμες. Η συνέλευση Νόμπελ στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα απονέμει το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας η Ιατρικής και η Σουηδική Ακαδημία χορηγεί το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται από την Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ.
Ο κάθε Νομπελίστας λαμβάνει ένα χρυσό μετάλλιο με ανάγλυφη την μορφή του Άλφρεντ Νόμπελ από την μια μεριά και με ένα μοναδικό ανάγλυφο από την άλλη μεριά για κάθε βραβείο ξεχωριστά. Λαμβάνει επίσης ένα δίπλωμα το οποίο συνοδεύεται από μια ζωγραφιά επίσης μοναδική για κάθε βραβείο ξεχωριστά, την οποία δημιουργεί ένας καλλιτέχνης ο οποίος επιλέγεται από την Επιτροπή των Βραβείων Νόμπελ, τοποθετημένα σε ειδική δερματόδετη θήκη.
Τέλος στον κάθε Νομπελίστα αναλογεί ισότιμο χρηματικό ποσόν το οποίο αποφασίζεται από το Ίδρυμα Νόμπελ.
Το βραβείο Νόμπελ δεν μπορεί να μοιραστεί σε περισσότερα από τρία άτομα και δεν απονέμεται μετά θάνατον.
Οι ανακοινώσεις για τις απονομές των βραβείων Νόμπελ γίνονται τον μήνα Οκτώβριο, μήνα γέννησης του Άλφρεντ Νόμπελ, ενώ η τελετή απονομής των βραβείων γίνεται στις 10 Δεκεμβρίου επέτειο του θανάτου του Άλφρεντ Νόμπελ.
Ποιος ήταν όμως ο Ιδρυτής των βραβείων αυτών;
Ο Άλφρεντ Νόμπελ γεννήθηκε στις 21 Οκτωβρίου του 1833 στην Σουηδία. Ο πατέρας του Εμμανουήλ Νόμπελ ήταν μηχανικός και εφευρέτης. Όταν η κατασκευαστική του εταιρεία κήρυξε πτώχευση αναγκάστηκε να φύγει από την Σουηδία για να μπορέσει να ξεκινήσει μια καινούρια επιχείρηση. Η μητέρα του Αντριέτ άνοιξε τότε ένα μπακάλικο για να συντηρήσει την οικογένεια. Στη Ρωσία όπου κατέληξε ο Εμμανουήλ Νόμπελ συνεργάστηκε με τον στρατό και εφευρίσκοντας την θαλάσσια νάρκη έπεισε τον Τσάρο να την χρησιμοποιήσει εναντίον των εχθρών. Έχοντας πλέον γίνει ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας, το 1842, φέρνει στην Ρωσία και την οικογένεια του όπου οι γιοι του παίρνουν μιας πρώτης τάξεως μόρφωση στις επιστήμες, στις γλώσσες και την λογοτεχνία. Μέχρι την ηλικία των 17 χρονών ο Νόμπελ μιλούσε άπταιστα Σουηδικά, Ρωσικά, Γαλλικά, Αγγλικά και Γερμανικά. Λόγω του ενδιαφέροντος του για την Ποίηση, ο πατέρας του στην προσπάθεια του να τον φέρει πιο κοντά στις επιχειρήσεις του τον στέλλει εξωτερικό για να διευρύνει τις γνώσεις του σαν χημικός μηχανικός. Ο Νόμπελ καταλήγει στο Παρίσι και δουλεύει κοντά στον διάσημο καθηγητή Τ. Τζ. Πελούζ. Εκεί γνωρίζει ένα νέο χημικό τον Ασκάνιο Σομπρέρο ο οποίος έχει ανακαλύψει σε υγρή μορφή την νιτρογλυκερίνη, η οποία όμως σε εκείνη την μορφή ήταν επικίνδυνα εκρηκτική. Ο Νόμπελ δείχνει πολλή ενδιαφέρον για την νιτρογλυκερίνη σαν εκρηκτικό στις κατεδαφίσεις. Μάλιστα όταν του ζητήθηκε να επιστρέψει στην οικογενειακή επιχείρηση το 1852, συνέχισε τα πειράματα με τον πατέρα του προσπαθώντας να εξελίξει την μορφή της νιτρογλυκερίνης και να την εφαρμόσει για βιομηχανικούς σκοπούς.
Με το τέλος του πολέμου και την χρεοκοπία της επιχείρησης του πατέρα του επιστρέφει μαζί του και με ένα από τα αδέλφια του στην Σουηδία, ενώ τα άλλα δυο του αδέλφια παραμένουν στην Ρωσία και καταφέρνουν να μπουν στην βιομηχανία πετρελαίου και να γίνουν πολύ γνωστοί και πλούσιοι την εποχή εκείνη.
Μετά την επιστροφή του στη Σουηδία, το 1869, ο Νόμπελ αφιερώνεται στα πειράματα νιτρογλυκερίνης. Σε κάποιο απ’ αυτά σκοτώνεται ο αδελφός του. Ο Νόμπελ επιμένει και καταφέρνει τελικά να αλλάξει την μορφή της νιτρογλυκερίνης και να δημιουργήσει τον δυναμίτη.
Εξάγει δυναμίτη σε πολλές χώρες και δημιουργεί εργοστάσια σε 90 διαφορετικούς χώρους σε περισσότερες από 20 χώρες.
Συναναστρέφεται με επώνυμους ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών. Ο ίδιος ο Βίκτωρ Ουγκώ αναφέρθηκε σ’ αυτόν ως τον «Πλουσιότερο απατεώνα της Ευρώπης». Εργαζόταν στα διάφορα εργαστήρια του ανά την Ευρώπη και
εφευρέσεις του εκτός από τον δυναμίτη είναι και το συνθετικό δέρμα, το τεχνητό ασήμι και πολλές άλλες. Μέχρι τον θάνατο του είχε 355 διπλώματα ευρυσιτεχνίας.
Κάνει έντονη και απαιτητική ζωή και στα 43 του νιώθει ήδη πολύ κουρασμένος οπότε προσλαμβάνει για ιδιαιτέρα γραμματέα του την Κόμισσα Μπέρθα Κίνσκυ, η οποία όμως, σύντομα αποφασίζει να επιστρέψει στην Αυστρία για να παντρευτεί τον Κόμη Άρθουρ Φον Σάτνερ. Οι δυο τους όμως παραμένουν φίλοι και διατηρούν αλληλογραφία. Η Μπέρθα Φον Σάτνερ γίνεται πρωτοστάτης του Κινήματος για την Ειρήνη και επηρεάζει με τις απόψεις της τον Νόμπελ ο οποίος ασχολείται με την βιομηχανία όπλων. Γι αυτό και πιστεύεται ότι θέλησε στη διαθήκη του να δημιουργήσει και το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Χρόνια μετά τον θάνατο του, το 1905, το βραβείο αυτό θα απονεμηθεί στην ίδια την Μπέρθα Φον Σάτνερ.
Εκτός από το ενδιαφέρον του για θέματα ειρήνης και τις ικανότητες του σαν επιστήμονας και επιχειρηματίας, ο Άλφρεντ Νόμπελ ήταν λάτρης της λογοτεχνίας και έγραψε και ο ίδιος του ποίηση και δράμα. Θεωρείται ότι η προσωπική του βιβλιοθήκη είναι η πιο πλούσια σε βιβλία και η πιο ακριβή λόγω των χειρογράφων και των σπανίου δέρματος βιβλιοδεσιών, που υπάρχει.
Γι’ αυτό πιστεύεται ότι όλα τα βραβεία που θεσμοθέτησε ήταν η επέκταση των τομέων που τον ενδιέφεραν όταν ήταν εν ζωή.
Μέχρι σήμερα οι επιχειρήσεις του παίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια οικονομία. Μερικές απ’ αυτές είναι: Imperial Chemical Industries – Great Britain, Societe Centrale de Dynamite – France, Dyno Industries – Norway etc.
Ο Άλφρεντ Νόμπελ πέθανε στο Σαν Ρέμο της Ιταλίας όπου ζούσε τα τελευταία του χρόνια, στις 10 Δεκεμβρίου του 1896. Είχε επιλέξει δυο έμπιστους νεαρούς μηχανικούς, τον Ragnar Sohlman και Rudolf Lilljequist, οι οποίοι θα εκτελούσαν κατά γράμμα την διαθήκη του. Όταν ανοίχτηκε η διαθήκη υπήρξαν πολλές αντιδράσεις από τους συγγενείς και τις αρχές διαφόρων χωρών όπου διατηρούσε επιχειρήσεις γιατί τα χρήματα και όλη η ακίνητη περιουσία θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για τα βραβεία που άφησε εντολή να θεσμοθετηθούν. Τα βραβεία Νόμπελ. Οι δυο νεαροί είχαν την ευθύνη να δημιουργήσουν το Nobel Foundation το οποίο θα διαχειριζόταν όλη την περιουσία του Άλφρεντ Νόμπελ και να συντονίσουν όλη την απαιτούμενη εργασία για την συνεργασία μέσω των διαφόρων Ιδρυμάτων, για την απονομή των βραβείων Νόμπελ. Βλέποντας ότι ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας βρισκόταν σε διάφορες χώρες οι διαχειριστές αποφάσισαν να μεταφέρουν όσα περιουσιακά στοιχεία μπορούσαν στην Σουηδία. Ειδικά στην Γαλλία όπου έζησε τα περισσότερα του χρόνια ο Νόμπελ, φοβόντουσαν ότι οι αρχές θα αρνιόνταν και θα εμπόδιζαν την μεταφορά των περιουσιακών στοιχείων του Νόμπελ εκτός Γαλλίας και ότι θα ζητούσαν μερίδιο. Έτσι αποφάσισαν να πάνε με άλογα και άμαξα και να μαζέψουν απλά από όλες τις Τράπεζες του Παρισιού αθόρυβα, όλες τις μετοχές, χρεόγραφα κλπ που ανήκαν στον Νόμπελ. Μετά τα πακέταραν σε βαλίτσα και τα έστειλαν σιδηροδρομικώς στην Σουηδία.
Ο Ragnar Sohlman έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο στην εκτέλεση της διαθήκης του Νόμπελ. Δούλεψε αργότερα, από το 1899-1919, σε διευθυντική θέση, σε μια από τις εταιρείες του Νόμπελ στην Σουηδία και διετέλεσε το 1929-1949, Εκτελεστικός Διευθυντής του Nobel Foundation.
Αμαλία Πικρίδου Λούκα
Εκδότρια - Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου